Alpaca - de downer

De downer

In Amerika en Australië noemt men een lama of alpaca, die zonder duidelijke aanwijsbare oorzaak blijft liggen een downer. Een downer is altijd een zeer serieus probleem. In alle gevallen dient de veearts er zo snel mogelijk bijgehaald te worden. Vaak kan er geen duidelijke diagnose vastgesteld worden, maar het grootste percentage "downers" kan in zes categoriën ingedeeld worden:

1. Infectie;
2. Temperatuur;
3. Voeding;
4. Trauma;
5. Vergiftiging en

Parasitair

Reden dat je alpaca een downer is

1. Bacteriële of virale infecties zijn met bloed- of faecesonderzoek makkelijk aan te tonen en te behandelen. Iedere veearts, ongeacht zijn of haar specialisatie, is in staat om een infectie op te sporen en op de juiste manier te behandelen. Ik loop er maar al te vaak tegenaan dan mensen denken dan de veearts niets van lama's weet, dit is dan wel vaak het geval, maar de veearts weet genoeg over de gangbare diersoorten om het dier effectief te kunnen behandelen. Heb vertrouwen in de veearts.

2. De normale temperatuur van een lama of alpaca is 38-39ºC. Een alpaca kan last hebben van zowel hitte- als kou-stress. Veel veulens zijn zelf nog niet in staat om hun homeostase te handhaven, waardoor dit probleem het grootst is bij veulens. In Nederland en België zijn de temperaturen echter niet zo extreem dat hitte- of kou-stress een groot probleem is, maar het komt voor. Wanneer een veulen ligt door hitte of kou, moet eerst de lichaamstemperatuur op peil gebracht worden, voordat het dier mag drinken. Wanneer het dier wel zou drinken zou het nog meer stress krijgen en onherroepelijk sterven. Voorkom temperatuur-gerelateerde problemen door:

Tijdig scheren: niet te vroeg en niet te laat. Te vroeg in het jaar kan kou-stress veroorzaken, te laat of helemaal niet scheren verhoogt de kans op hitte-stress, vooral bij hoogdrachtige en lacterende merries.

Voorkom stress: bij extreme weersomstandigheden geen dieren transporteren, ontwormen enz., tenzij dit echt noodzakelijk is. De behandeling geschiedt als volgt:

• Breng het dier terug op de normale temperatuur voordat er andere ingrepen gedaan worden;
• Breng de electrolyten in evenwicht, de veearts weet hier alles van;
• Wanneer het dier al langer dan zes uur ligt heeft het massage nodig om verstijving van de spieren te voorkomen en de bloedcirculatie te vergroten.

3. Wanneer er al een lichte bacteriële of parasitaire infectie is, of wanneer het dier last heeft van stress, kan een verandering in de voeding de doorslaggevende factor zijn in het ontstaan van een downer. Zorg dus altijd, dat wanneer een dier ziek is, hij hetzelfde diëet krijgt als toen het dier nog gezond was. Een tekort aan vezels of een overschot aan fosfaatrijk supplement kan irritatie aan de maag veroorzaken. Dit is gemakkelijk aan het dier te merken doordat het dier gaat tandenknarsen en in een abnormale positie ligt (zoals een hond, met de achterbenen naar opzij). De hartslag, die normaal tussen de 60-90 slagen per minuut ligt, stijgt naar 90-100 slagen of hoger. Wanneer een hartslag van 120-150 bereikt is, heeft er zoveel interne schade opgetreden dat een operatie de enige oplossing is.

4. Een trauma kan veroorzaakt worden door vechten. Vooral jonge merries (<15 maanden) en oude merries (>10 jaar) kunnen na een dekking door een agressieve hengst blijven liggen. Vaak zijn er beschadigingen aan de vagina en het rectum, waardoor een peritonitis optreedt. Dit gebeurt twee tot drie dagen na de dekking. Een gelijksoortig trauma kan optreden bij het transport, vaak bij het uitladen van het dier. Het dier kan als een hert uit de veewagen springen. Hierdoor kan letsel aan de ruggengraat optreden. Dit gaat gepaard met zeer veel pijn, waardoor het dier tenminste 12 tot 72 uur niet meer kan lopen. Daarnaast kunnen bij dit soort trauma beschadigingen aan de blaas optreden. Om tot een goede behandeling te komen moet met de veearts overlegd worden. Vertel de veearts altijd wat er de laatste dagen met het dier is gebeurd.

5. Vergiftiging kan een oorzaak zijn. Vaak wordt er bij het schilderen van ijzerwerk verf gebruikt met een hoog koper- of loodgehalte, dat bij lama's en alpaca's tot de dood kan leiden. Verschillende pesticiden en insecticiden zijn uitermate schadelijk voor de dieren. Wanneer een weide bemest is met ammoniumnitraat mogen daar geen dieren op grazen voordat er tenminste 1,5 cm regen is gevallen. Daarnaast moet er opgelet worden met giftige planten. De taxus en lavender zijn een veelgebruikte heggeplant, maar uitermate giftig. Een vergiftiging is vaak te zien doordat de wol onder de kin en in de nek gemakkelijk breekt.

6. Een parasitaire besmetting is de meest voorkomende oorzaak van een downer. De meeste parasitaire infecties gebeuren in de vochtige maanden. 80% van de dieren vertoont verlammingsverschijnselen wanneer ze nog ter been zijn. Vaak gaat een parasitaire infectie gepaard met gastritis  (ontsteking aan de maag) en enteritis (ontsteking aan de darm). Coccidiose kan ook een downer veroorzaken. Bij merries kan metritis (baarmoederontsteking) of cystitis (blaasontsteking) een oorzaak zijn. Vaak zie je dat deze merries veelvuldig bij de mestplaats staan, maar er gebeurt niets. Daarnaast kan er een uitvloeiing uit de vagina optreden.

Aanbevelingen downer

Een fokker moet snel en adequaat optreden bij een downer. De veearts moet direct gewaarschuwd worden of dadelijk vertrekken naar Merlebeke. Waarom Merlebeke, daar hebben ze alle apparatuur om dadelijk alle tests en resultaten zijn vaak binnen de paar uur gekend. Een Dierenarts die bloed afneemt moet vaak meer dan 24 uur wachten op resultaat en bij een downer gaat het over minuten, niet over uren. Vertel de veearts wat er de laatste dagen met het dier gebeurd is. 80% van de dieren geneest binnen zes uur bij een goede behandeling. Een vitamine ADE-injectie kan het dier een oppepper geven, maar dit is van tijdelijke duur. Masseer altijd het dier om de bloedcirculatie te bevorderen en het verstijven van de spieren te voorkomen. Wanneer dit niet gebeurt kan het dier wel genezen, maar zal het altijd moeite hebben met voortbewegen. Van alle downers die meer dan 24 uur liggen, zal ongeveer 80% nooit meer opstaan. Het wel of niet genezen ligt voor 99% in handen van de verzorger. Wees er snel bij en je bereikt wonderen.